Taigarietganzen, Zeearenden en veldbiologen

We kunnen terugkijken op een goed aantal succesvolle HABITRACK-veldvangsten van steltlopers, eenden en ganzen tijdens de lente en zomer van 2024. Zo werden meer dan 30 pijlstaarten en smienten uitgerust met GPS-zenders in Nederland, Finland en Frankrijk, met relatief hoge terugkeerpercentages in de herfst. Ook werden 16 brodende and 4 ruiende Taigarietganzen succesvol uitgerust met HABITRACK GPS-zenders in Noord-Finland.

Echter, een veldactie om individuen van de nog relatief onbekende westelijke populatie van Taigarietganzen in Mecklenburg-Vorpommern (Duitsland) te taggen, bracht serieuze uitdagingen met zich mee. Samen met een Nederlandse ganzenvanger en zijn tamme lokganzen werden begin november 2024 netten opgebouwt in een gebied met veel wilde ganzen die profiteerden van het hoogwaardige voedsel uit gewasresten en graslanden.

Op de eerste dag konden we één gans uitrusten met een GPS-zender, op de tweede dag twee ganzen, en op de derde dag drie… Dat leek een goede start, en met een totale veldactieduur van 20 dagen waren de verwachtingen hoog over de verdere ontwikkeling van deze aantallen. We waren optimistisch over het verkrijgen van een goede steekproefgrootte van gemerkte vogels. Maar veel zeearenden verbleven in de vangzone, waarschijnlijk aangetrokken door de overvloed aan voedsel – namelijk ganzen die alleen in deze tijd van het jaar aanwezig zijn. Hoewel de huidige toename van het aantal zeearenden zeer gewaardeerd wordt door natuurbeschermers (waaronder wijzelf), maakten we ons tijdens onze vangacties grote zorgen over de veiligheid van de tamme lokganzen, vooral nadat een arend op dag 4 een eerste aanval op hen probeerde.

Uit onze studies weten we dat ganzen absoluut niet dom zijn: ze timen hun migratie nauwkeurig op basis van verre weersomstandigheden of reageren voorzichtig op verschillende verstoringen. Maar de sluwheid van de zeearenden verraste ons: Na slechts een paar dagen beseften ze dat we ganzen naar het specifieke veld lokten en interpreteerden dat als een uitnodiging voor een voedselfeest. Vanaf dag 6 verstoorden ze eenvoudigweg elke vanginspanning, doken naar ons toe en verwondden zelfs tamme vogels. We moesten de veldactie voortijdig stoppen. In totaal werden vijf Taigarietganzen in Mecklenburg-Vorpommern gemarkeerd voor het HABITRACK-project.

Helaas stopte het ongeluk daar niet. Na slechts een paar dagen stuurde een van de zenders herhaaldelijk signalen vanaf exact dezelfde locatie en leek stil te liggen. Ter plekke vonden we de zender met schotkorrels in de kunststof behuizing. Het was duidelijk dat de gans was geschoten, wat illegaal is in Duitsland. Een week later moest een tweede zender worden teruggevonden, dit keer naast veren die waren achtergelaten door een roofdier – hoogstwaarschijnlijk een zeearend. De drie overgebleven zenders laten mooi de bewegingen van de vogels zien, waarvan er één zelfs naar de Baltische kust trok. Het moet nog blijken of dit de eerste gemerkte vogel zal zijn die wijst op vermenging van de verschillende populaties van Taigarietganzen in Scandinavië en Noord-Duitsland.

Andrea Kölzsch voor HABITRACK